NTS 202010184 Ontwikkeling van “deeltjes”-vaccins gemaakt via een niet-ziekteverwekkend virus

Picornavirussen en coronavirussen zijn twee verschillende families van virussen. De picornavirussen zijn relatief klein en hun buitenkant bestaat uit verschillende bouwstenen (eiwitten). De coronavirussen zijn daarentegen vrij groot en deze virussen worden omhuld door een laagje vetten. Binnen beide virusfamilies bestaan er vrij onschuldige virussen die slechts verkoudheid teweegbrengen, maar elke familie heeft ook een aantal virussen die een reeks aan ernstige ziekteverschijnselen kunnen veroorzaken en een zeer grote impact kunnen hebben op de gezondheid. Een bekend voorbeeld in de familie van de picornavirussen is het poliovirus. Van de coronavirussen zijn MERS, SARS-CoV en SARS-CoV-2 (het virus dat Covid-19 veroorzaakt) de bekendste virussen.  Tegen het poliovirus en tegen een ander picornavirus dat “EV71” heet, bestaat er al een vaccin. Tegen alle andere picornavirussen en de coronavirussen zijn er nog geen vaccins beschikbaar. Vaccins tegen deze virussen zouden veel ziekte kunnen voorkomen. Vaccins kunnen op verschillende manieren gemaakt worden. Een vaccin kan bijvoorbeeld bestaan uit zogenaamde virus-achtige deeltjes (virus-like particles, VLPs). Deze VLP vaccins bevatten de eiwit-bouwstenen van de buitenkant van het virus. Het VLP lijkt hiermee precies op het echte virus waardoor het in de gevaccineerde persoon een goede afweerreactie opwekt. Een VLP mist echter de essentiële onderdelen van het virus om iemand te infecteren en ziek te maken. Omdat de buitenkant van picornavirussen uit eiwitten bestaat, is dit type vaccin zeer geschikt voor deze soort virussen. Een andere manier om een vaccin te maken is het gebruik van zogenaamde subunits. Een subunit is een stukje van het virus. Bij de subunit vaccins worden een of meerdere stukjes van het virus toegediend waartegen de gevaccineerde persoon vervolgens een afweerreactie kan opwekken waardoor hij/zij beschermd is tegen het virus. Omdat er slechts een paar stukjes virus gegeven worden, kan je hier niet ziek van worden zoals wel gebeurd bij het echte virus. Dit type vaccin is goed te gebruiken voor bijv. coronavirussen. Voordelen van deze soorten vaccins is dat er niet met levend, ziekteverwekkend virus gewerkt hoeft te worden bij het maken van de vaccins, dat de gebruikte bouwstenen in de vaccins precies lijken op die van het echte virus en dus een goede afweerreactie kunnen opwekken, maar er geen ziekte opgewekt kan worden. Nadeel van deze vaccin-strategieën is dat het produceren en opzuiveren van deze vaccins technisch gecompliceerd is. In dit project zal gebruik gemaakt worden van een virus dat geen ziekte kan verwekken bij mensen. Dit virus zal zo aangepast worden dat wanneer het toegediend wordt er subunits van coronavirussen of VLPs van picornavirussen gemaakt worden door de gevaccineerde persoon zelf. Hierdoor kan de gevaccineerde persoon een afweerreactie genereren tegen het corona of picornavirus en zal deze daarna beschermd zijn tegen infectie.