NTS 202010644 Therapieën voor de behandeling van kanker en bloedziekten: mogelijkheden en bedreigingen
Er wordt in toenemende mate gebruik gemaakt van zogenaamde “bloedcel therapieën”. Bij deze therapieën worden verschillende typen bloedcellen aan patiënten toegediend om een divers scala aan ziektes te genezen, waaronder verschillende vormen van kanker en bloedziektes zoals bloedarmoede. Een al langer bestaande en bekende vorm van (bloed)celtherapie is de zogenaamde stamceltransplantatie voor bloedcel kanker, en voor solide tumoren zoals borstkanker. Hierbij worden bloed stamcellen en afweercellen (witte bloedcellen) toegediend aan patiënten, nadat zij eerst met chemotherapie en/of bestraling zijn behandeld. De huidige behandelingen geven veel complicaties en daarnaast is niet voor alle patiënten een geschikte donor beschikbaar, en moeten andere bronnen va n stamcellen worden gebruikt. Daarom is verder onderzoek naar het kweken van deze stamcellen en de effecten van het product op de therapie noodzakelijk om de tekorten op te heffen. Een mogelijke andere bron zijn (genetisch verbeterde) cellen van de patiënt zelf. Een nieuwere vorm van celtherapie voor de behandeling van kanker bestaat uit therapieën waarbij (afweer)cellen van een patiënt of donor op grote schaal buiten het lichaam worden opgekweekt of aangepast en daarna aan de patiënt worden toegediend. Dit leidt ertoe dat de afweercellen de aanwezige tumorcellen opruimen, met soms wel genezing van kankerpatiënten als gevolg. Er is in Nederland een aantal klinische studies voor deze therapie gaande, maar verdere verbetering en aanpassing van de protocollen is hard nodig om een hoger slagingspercentage te behalen. Het doel van dit onderzoek is daarom het verder ontwikkelen en verbeteren van verschillende (bloed)celtherapieën.
Jaarlijks ondergaan in Nederland ongeveer 2000 mensen een stamceltransplantatie. Echter, bij 30 50% van de mensen die stamcellen vaneen donor ontvangen, ontstaan ernstige complicaties (soms leidend tot de dood) door een afweerreactie. Het verminderen van deze complicaties is een belangrijk doel omdat 1) deze behandeling beter aan kan slaan en 2) de patiënte en betere kwaliteit van leven heeft. Daarnaast is (en wordt) bij recente studies waar onder in Nederland aangetoond dat bepaalde veel voorkomende vormen van kanker (zoals huidkanker en longkanker, gezamenlijk ongeveer 11000 sterfgevallen per jaar in Nederland) bij uitstek geschikt lijken voor behandeling met afweercellen. Transplantatie therapieën met bloed en afweercellen worden al in de kliniek toegepast, maar verbetering van de therapieën is noodzakelijk om devooruitzichten voor patiënten met de genoemde ziektebeelden te verbeteren. werkingsmechanisme van de therapieën, het optimaliseren van de kweekprotocollen, het verminderen van bijwerkingen en uiteindelijk op hetverkrijgen van meer genezing van ernstig zieke patiënten. Resultaten uit het hier voorgestelde onderzoek kunnen en zullen worden vertaald naar klinische toepassing bij patiënten.
In dit onderzoek wordt gewerkt met muizen.