NTS 20187168-1 Rift Valley fever vaccin ontwikkeling

De ziekte
Rift Valley fever (RVF) is een door muggen overdraagbare ziekte die wordt veroorzaakt door het Rift Valley fever virus (RVFV). Herkauwers, met name schapen, geiten en koeien zijn zeer gevoelig voor een infectie. Schapen zijn het meest vatbaar. Infectie van pasgeboren schapen lammeren resulteert veelal in sterfte en infectie van drachtige ooien in abortus. Het virus infecteert ook mensen. Doorgaans resulteert een infectie in de mens in griepachtige verschijnselen (koorts, hoofdpijn, spierpijn, zwakte, misselijkheid), echter een klein deel van de patiënten (<1%) ontwikkelt complicaties die fataal kunnen aflopen. RVF komt momenteel voor in Afrika en een aantal omringende (ei)landen en de laatste epidemie (2018-2019) heeft wederom tientallen humane doden tot gevolg gehad.
Risico's en bestrijding
Bestrijding van RVF is lastig omdat muggen het virus overdragen en gevoelige muggen zeer wijdverspreid zijn. RVFV kan Europa mogelijk binnenkomen door introductie van geïnfecteerde muggen of door introductie van een geïnfecteerd dier of mens. Een van de weinige mogelijkheden om een epidemie vervolgens een halt toe te roepen is vaccinatie. Tot nog toe is er nog geen veterinair vaccin beschikbaar in Europa en zijn de vaccins die in Africa gebruikt worden onvoldoende veilig en/of effectief om toegelaten te worden in Europa. Tevens is er ondanks de dreiging voor mensen nog nergens in de wereld een humaan vaccin geregistreerd.
Vaccinontwikkeling
In de afgelopen jaren zijn grote sprongen vooruit gemaakt in de ontwikkeling van RVF vaccins die veiligheid en effectiviteit combineren en die in potentie geschikt zijn voor gebruik in Europa naast het gebruik in Afrika. Binnen dit project worden experimenten met kanditaat vaccins uitgevoerd om deze uiteindelijk te kunnen registreren voor gebruik in dieren in het veld en voor het mogen starten van klinische studies in mensen. In voorafgaande trajecten is met name gefocust op de keuze van de juiste vaccinkandidaten voor verdere ontwikkeling. De komende periode staat juist meer in het teken van vaccin registratie middels wettelijk vereiste procedures.
Uit te voeren proeven
In eerste instantie, wanneer deze gegevens nog niet beschikbaar zijn, zal de immunogeniciteit van een kandidaat vaccin worden getest in muizen. Immunogeniciteit van een RVFV vaccin in muizen heeft goede tot zeer goede voorspellende waarde voor de effectiviteit van hetzelfde vaccin in doeldieren. Vervolgens zullen er vaccinatie-infectie experimenten in de meest gevoelige doeldieren (schapen, geiten en runderen) worden uitgevoerd. Er zal gestart worden met jonge dieren maar wanneer volledige bescherming wordt gevonden zal ook worden onderzocht of de vaccins werkzaam zijn in drachtige dieren. Tevens zal worden uitgezocht of de vaccins bescherming bieden tegen infectie via de mug. Naast het bestuderen van effectiviteit zal er nadruk komen te liggen op de veiligheid van de vaccins. Er wordt onderzocht of de vaccins niet spreiden naar de omgeving en geen ongewenste effecten geven in de gevaccineerde dieren. Al deze studies zijn vereist door- en conform met de richtlijnen van de Europese Pharmacopeia en de World Organisation for Animal Health (Office International des Epizooties, OIE). Naast het ontwikkelen van vaccins voor dieren, zal ook een vaccin voor toepassing in de mens worden ontwikkeld. De veiligheid van dit vaccin moet volgens de vereisten van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) en de US Food and Drug Administration (FDA) worden onderzocht in toxiciteitsstudies. Deze studies moeten worden uitgevoerd met de rat. Hoewel toxiciteitsstudies worden uitgevoerd door gespecialiseerde laboratoria, zal in het huidige project de immunogeniciteit van een humaan vaccin worden bevestigd in de rattensoort die zal worden gebruikt voor de toxiciteitsstudies.